Anafylaxie

Anafylaxie is een term voor een zeer ernstige vorm van een allergische reactie. Deze allergische reactie kan mogelijk zelfs evolueren naar een levensbedreigende situatie. Een anafylactische reactie kan zeer snel ontstaan nadat iemand met een allergeen in aanraking is gekomen. Het is dan ook zeer belangrijk dat er direct op de juiste manier wordt gereageerd bij anafylactische reacties.
anafylaxie

Wat is de betekenis van de term anafylaxie? 

De term anafylaxie komt uit de medische wereld en is een term voor een snelle systemische allergische reactie. In de medische wereld wordt deze plotselinge overgevoeligheidsreactie van het lichaam op een allergeen ook wel een anafylactische shock. Als je ziet dat iemand een anafylactische reactie vertoont, betekent dit één ding: je moet direct met deze persoon naar de dokter. Als er geen medische hulp in de buurt is, moet je direct het medische noodnummer bellen. 

Wanneer is er sprake van een anafylactische reactie?

Een anafylactische reactie is een heftige lichamelijke reactie op een overgevoeligheid. Een overgevoeligheidsreactie van het lichaam ontstaat als het immuunsysteem een specifiek eiwit ten onrechte ziet als een schadelijke lichaamsvreemde stof. In geval van een allergie worden niet schadelijke eiwitten, allergenen, gezien als schadelijk. Deze verkeerde diagnose zal als gevolg hebben dat het afweermechanisme van het lichaam in werking wordt gesteld bij contact met het allergeen. Het afweersysteem in het menselijk lichaam is er immers op ingericht om het binnendringen van schadelijke virussen en bacteriën te voorkomen. Deze reactie zal merkbaar zijn door klachten die eenvoudig aan een allergische reactie gerelateerd kunnen worden zoals verkoudheidsklachten in vorm van een loopneus, geïrriteerde ogen, veelvuldig niezen, benauwdheid en hoofdpijn. Ook huidkwalen als roodheid van de huid, jeukklachten of het ontstaan van bultjes kunnen wijzen op een allergische reactie. Deze klachten zullen na relatief korte tijd vanzelf weer over gaan.

Bij een anafylactische reactie zijn de klachten veel serieuzer van aard. Er is sprake van een anafylactische reactie bij een snel verslechterende gezondheidssituatie die ernstige vormen aan neemt. Hierbij zijn vaak meerdere organen betrokken. Deze vaak plotselinge reactie zal binnen een uur na contact met het allergeen optreden. Hoe sneller dit het geval is, hoe ernstiger de situatie vaak is.

Symptomen anafylactische reacties

  • Plotselinge zwelling huid en slijmvliezen en dan met name de oogleden en lippen
  • Zwelling van de keel waardoor plotselinge heesheid en ademhalingsmoeilijkheden kunnen ontstaan.
  • Veelvuldig hoesten
  • Buikpijn, misselijkheid, braken of diarree
  • Veelvuldig zweten
  • Duizeligheid
  • Gevoel van angst, licht in het hoofd, onrust
  • Flauwvallen

Hoe ernstig kunnen anafylactische reacties zijn?

Het is goed om te benadrukken dat anafylactische reacties zeer ernstig kunnen zijn. Hierdoor kunnen zelfs levensbedreigende situaties ontstaan. De meest serieuze anafylactische reacties zijn te onderscheiden door symptomen als:

  • Het samentrekken of spasmen van de keelspieren
  • Het verlies van bewustzijn 
  • Ademhalingsstilstand
  • Hartstilstand

Bij welke allergie vormen kan een anafylactische reactie ontstaan?

De schatting is dat (in Europa) 3 op de 1000 mensen een anafylactische reactie meemaakt. 

Het lijkt erop dat dit aantal wel stijgende is. Deze beweging wordt veroorzaakt door het stijgende aantal gevallen van allergie vormen. Opvallend is dat bij 20% van de gevallen het niet achterhaald kan worden wat de oorzaak is geweest van deze ernstige overgevoeligheidsreactie.

Een anafylactische reactie kan ontstaan bij meerdere allergie vormen. Er zijn echter een aantal vormen van overgevoeligheid waarbij er een hogere kans is op een anafylactische reactie. Een van deze allergie vormen is een overgevoeligheidsreactie na een wespen of bijensteek. Er is in dit geval sprake van een insectengif allergie. Daarnaast zijn er voedselallergenen die een anafylactische reactie kunnen veroorzaken. Dit is vooral het geval bij een allergie voor pinda’s en/of noten. Tevens kunnen er dit soort heftige allergische reacties ontstaan als gevolg van het gebruik (en overgevoeligheid) van het gebruik van specifieke medicijnen en bij een latexallergie. Een arts, diëtist of een medewerker van een medische kliniek kan jou informeren met welke kruisreacties jij rekening moet houden.  

Wat te doen bij een anafylactische reactie?

Als je ziet dat iemand in jouw omgeving een anafylactische reactie krijgt, moet je direct medische hulp waarschuwen. In veel gevallen zal de arts de patiënt eerste adrenaline toedienen. Adrenaline is een hormoon dat direct op het hart, longen en bloedvaten en zal zorgen dat de bloeddruk stijgt. Hierdoor kunnen ernstige situaties worden voorkomen. 

Er zijn patiënten die eerder een anafylactische reactie hebben gehad die standaard een adrenalinepen bij zich dragen voor noodgevallen. Deze mensen dragen ook een waarschuwing op zak voor eventuele omstanders. Een adrenaline injectie kan bij nood worden toegediend maar het is alsnog nodig dat er direct medische hulp wordt ingeschakeld.

Andere medicatie dat gebruikt kan worden bij ernstige allergische reacties zijn allergie pillen, tabletten, neussprays of druppels in vorm van cortisonen of antihistaminica. Dit zijn echter toepassingen die de kans op anafylaxie niet volledig kunnen voorkomen. In geval van een allergie voor insectenbeten zoals een bijen- of wespensteek kan er wel gekozen worden om voor een immunotherapie (desensibilisatie) te kiezen. Deze specialistische therapievorm wordt aangeboden in gespecialiseerde klinieken.    

Anafylaxie vermijden

Anafylaxie is te vermijden door niet in contact te komen met de bron van een overgevoeligheidsreactie. Dit is de beste oplossing om iedere allergische reactie te voorkomen. Het is hierbij wel van belang om te weten te komen wat de veroorzakende factor is van een overgevoeligheidsreactie. Een arts of een gespecialiseerde kliniek kan je hierbij helpen. Er zijn diverse bloed- en huidtests die kunnen worden uitgevoerd om de veroorzakende factor te identificeren. 

Wat is een kruisreactie?

Het is bij het vermijden van een allergeen ook belangrijk om rekening te houden met een eventuele kruisreactie. Er is sprake van een kruisreactie als het immuunsysteem van het menselijk lichaam geen onderscheid kan maken tussen twee verschillende eiwitten. Dit speelt een rol bij een overgevoeligheid voor een van de betreffende eiwitten. De eiwitstructuren van latex, lijken sterk op dat van fruitsoorten als banaan, avocado of kiwi. Dit betekent dat mensen die last hebben van een latexallergie ook overgevoeligheidsreacties kunnen vertonen bij het eten van de genoemde fruitsoorten.