We spreken over een contactallergie als de huid een overgevoeligheidsreactie vertoont als gevolg van het directe contact met lichaamsvreemde stoffen. De term “contactallergie” kan dan ook letterlijk genomen worden. Deze vorm van overgevoeligheid komt relatief veel voor. Daarom is het verstandig om hier de nodige aandacht aan te besteden.
Wat is contactallergie en wat is het vooral niet?
Contactallergie ontstaat door het directe contact met lichaamsvreemde stoffen. Deze lichaamsvreemde stoffen zijn in dit geval de allergenen die de overlast veroorzaken. Allergenen zijn voor veel mensen onschadelijk, maar bij personen die overgevoelig hiervoor zijn, kunnen ze juist wel overgevoeligheidsreacties veroorzaken. Deze overgevoeligheidsreacties zien eruit als een ontstoken huid, iets wat in de medische wereld als dermatitis wordt omschreven. Dermatitis kan zichtbaar worden door een rode huid, bultjes, blaasjes of andere vormen van huiduitslag.
Dermatitis als gevolg van contactallergie wordt vaak ten onrechte verward met huidirritatie. Een huidirritatie ontstaat echter door langdurig- of herhaaldelijk contact met bijvoorbeeld irriterende- of licht giftige (prikkelende) stoffen. Hierbij treedt het immuunsysteem in werking.
Een irritatie reactie kan in tegenstelling tot contactallergie bij ieder persoon ontstaan. Hierbij is het geen gegeven dat er sprake is van een allergie voor specifieke stoffen maar voor een overgevoeligheid. Een combinatie tussen contactallergie en huidirritatie behoort wel tot de mogelijkheden.
Hoe ontstaan contactallergieën?
Contactallergieën ontstaan bij personen die door een eerder contact met een betreffende stof “gesensibiliseerd” is geworden. Deze persoon is hierdoor overgevoelig geraakt. Hierbij kunnen drie factoren een rol spelen:
- De karakteristieke eigenschappen van de stof. Er zijn stoffen waarvan men snel allergisch wordt. De structuur van deze stof is de bepalende factor hierin.
- De gezondheid van de huid. Een huid die volledig intact is zal veel minder “gevoelig” zijn voor allergische reacties dan een beschadigde huid zoals dat bij eczeem het geval is.
- De tijdsduur van het contact. Een allergie kan op ieder moment ontstaan. Deze vorm van overgevoeligheid kan na enkele weken zichtbaar worden maar ook pas na jaren nadat men met de betreffende stof in aanraking geweest is.
Allergische reacties na contact met specifieke stoffen
Allergische reacties na contact met specifieke stoffen kunnen zowel acuut als in later stadium optreden. In de meeste gevallen wordt de allergische reactie binnen 48 uur nadat men met de specifieke stof in contact is geweest merkbaar. Dit begint op de plek waar het lichaam in contact is geweest met het allergeen. Wanneer de jeukende allergische reactie is ontstaan, zal er een wisselwerking plaatsvinden. Door het herhaaldelijk krabben wordt de allergische reactie juist in stand gehouden. Hierdoor kan de structuur van de huid veranderen. De huid kan dus opengaan, verdikken, vervormen of er kunnen bobbeltjes ontstaan, de bekende symptomen van contactallergie. Deze huidreactie wordt ook wel “neurodermitis” genoemd.
Twee fasen van contactallergie
Er zijn twee fasen van contactallergie te onderscheiden:
- De acute fase is het stadium dat tot uiting komt door jeuk, roodheid en zwelling van de huid. Hierbij kunnen vochtige blaasjes ontstaan. Deze blaasjes zullen uitdrogen en korstjes gaan vormen. Na verloop van tijd kan de huid gaan schilferen en de roodheid afnemen.
- De chronische fase is herkenbaar doordat de roodheid wat afneemt en de huid juist wat zal opzwellen. Hierdoor wordt de huid wat stugger en droger.
De meest voorkomende contactallergenen
Contactallergie zal het eerst tot uiting komen op de plaats waar de lichaamsvreemde stof met het lichaam in contact is gekomen. De lijst van stoffen die contactallergie veroorzaken is erg lang. De meest voorkomende contactallergenen zijn onder andere onedele metalen zoals kobalt en nikkel (hierover verderop in dit artikel meer). Ook specifieke ingrediënten (zoals geurstoffen) die worden verwerkt in cosmetica producten of parfum zijn veel voorkomende veroorzakers van allergische reacties in het gezicht, op de handen of in de hals.
Contactallergie bij de ogen kan ontstaan door acrylaten in een brilmontuur. In dat geval is de bril de oorzaak van de klachten. Leer of lijmstof dat gebruikt wordt bij het maken van schoenen kunnen contactallergenen zijn waardoor allergische reacties ontstaan op de voeten. Ook een latexallergie (in rubber handschoenen) valt onder de contactallergieën. Dit komt tot uiting door uitslag op de handen.
Nikkel een van voornaamste veroorzakers van contactallergie bij de ogen of in het gezicht
Vooral Nikkel is een van de meest voorkomende contactallergenen. Nikkelsulfaat zit verwerkt in veel verschillende materialen zoals pennen, riemen, brillen (contactallergie bij de ogen), horloges en sieraden (contactallergie in het gezicht). Dit is de reden dat vooral vrouwen vaak last hebben van nikkelallergie. Daarnaast worden kleine hoeveelheden nikkel verwerkt in voeding en in keukenapparaten zoals in waterleidingen, in metalen en aluminium pannen en keukengerei zoals bestek.
Behandeling van contactallergieën
Zowel bij mannen als vrouwen kunnen contactallergieën optreden. Hierbij speelt leeftijd en eventuele erfelijkheid geen rol. Een contactallergie kan worden vastgesteld door een plaktest waarbij hypoallergeen plakmateriaal op het lichaam wordt aangebracht. Hieruit kan worden opgemaakt voor welk specifiek materiaal een persoon allergisch is. Het is uiteraard verstandig om contact met dit specifieke materiaal te mijden om klachten te voorkomen. Een
contactallergie is vrijwel niet te behandelen waardoor een persoon hier altijd last van zal houden. Er kan gekozen worden om corticosteroïden te gebruiken om overlast te beperken. Dit is een ontstekingsremmer dat in crème vorm (op waterbasis) of als zalf (op basis van vet) verkrijgbaar is.
In ernstige gevallen kan de patiënt bij gespecialiseerde klinieken terecht om zich te laten behandelen. Er kan hierbij gekozen worden voor een stootkuur prednison. Dit is een toepassing waarvoor kan worden gekozen bij ernstige vormen van contactallergie. Hierbij krijgt de patiënt enkele dagen of weken een dosis van deze vorm van corticosteroïden toegediend. Het is een keuze die gemaakt wordt als er sprake is van een plotselinge verergering van specifieke huidaandoeningen. Een andere keuze die kan worden gemaakt bij een ernstige vorm van contactallergie is lichttherapie. Deze therapie wordt echter uitsluitend aangeboden bij hardnekkige vormen.
Waarom het gebruik van hypoallergene producten aan te raden is bij contactallergie
Naast een behandeling om contactallergieën te voorkomen, is het gebruik van hypoallergene producten zeker aan te raden. Deze producten zijn vrij van allergenen (zoals grondstoffen voor parfum) en conserveermiddelen (zoals parabenen). Hierdoor worden deze producten door het lichaam niet als lichaamsvreemd beschouwd waardoor er geen allergische reacties ontstaan.