Soja allergie

Soja allergie is een vorm van voedselallergie dat vooral bij kinderen voorkomt. In dit geval is er sprake van een overgevoeligheid die voortkomt uit het gebruik van producten die zijn afgeleid uit sojabonen. Een allergie voor soja komt vrij regelmatig voor. Hoewel de overgevoeligheid geen blijvende gezondheidsschade zal veroorzaken, is het wel verstandig om het allergeen zoveel mogelijk te mijden.
soja allergie

Hoe ontstaat een allergie voor soja?

Een allergie voor soja is een vorm van voedselallergie. De allergische reactie zal immers ontstaan na het consumeren van voedsel waarin delen van sojabonen verwerkt zijn. Sojabonen zijn immers peulvruchten die dienen als grondstof voor sojaproducten. In ons land worden niet of nauwelijks pure sojabonen geconsumeerd.

Een soja allergie is een overgevoeligheidsreactie op de eiwitten die in de sojabonen voorkomen. Hoewel deze eiwitten een uitstekende voedingsstof zijn voor het menselijk lichaam (sojabonen zijn zelfs een zeer rijke bron van eiwitten) wordt dit door het immuunsysteem van mensen die hier overgevoelig voor zijn anders beoordeeld. In dit geval worden deze specifieke eiwitten ten onrechte gezien als schadelijk. In dit geval worden deze specifieke eiwitten gezien als allergenen. Als dit het geval is, worden er antilichamen gevormd. De basis van een overgevoeligheidsreactie is hiermee gevormd. Een volgende keer dat het lichaam de eiwitten uit sojabonen detecteert, zal het immuunsysteem een afweerreactie geven om deze “indringers” buiten te sluiten. Hierbij komt er histamine in het lichaam vrij. Deze afweerreactie wordt merkbaar door de symptomen die toegeschreven kunnen worden aan een soja allergie.

2 vormen van soja allergie:

  • Er is sprake van een primaire soja allergie in het geval er sprake is van een relatief ernstige overgevoeligheidsreactie voor de producten die gemaakt zijn van de sojaboon.
  • Er is sprake van een secundaire soja allergie in het geval er sprake is van een kruisreactie met berkenpollen. De karakteristieke eigenschappen van het eiwit uit berkenpollen komen immers overeen met dat van de eiwitten uit sojabonen. Bij een kruisreactie weet het lichaam geen onderscheid te maken tussen deze twee zeer overeenkomstige eiwit vormen. In dit geval wordt er gesproken over een “paraberksyndroom”. Naast deze kruisreactie met berkenpollen kan er ook sprake zijn van een kruisreactie met andere voedingsmiddelen zoals pinda’s, erwten, lima bonen, snijbonen, tarwe, rogge en gerst.  

Soja allergie ervaringen

Vooral kinderen kunnen enige tijd last hebben van een allergie voor soja. Daarnaast zijn er ook volwassenen die aanleg kunnen hebben voor deze overgevoeligheid. De soja allergie ervaringen kunnen sterk uiteenlopen. Deze veelzijdigheid aan symptomen als gevolg van een allergie voor soja komt omdat er meerdere manieren zijn om met het allergeen in contact te komen. Naast het eten van sojaproducten kunnen mensen last krijgen van ademhalingsproblemen als gevolg van het inademen van sojameel. Daarnaast kan het lichaam op diverse andere manieren reageren op contact met het allergeen.

De volgende symptomen kunnen duiden op een allergie voor soja:

  • Galbulten
  • Ontstekingen aan het neusslijmvlies
  • Astma
  • Maag-darmproblemen
  • Eczeem
  • Koorts
  • Hoge bloeddruk
  • Jeukklachten 

De symptomen van een secundaire soja allergie, dus een kruisreactie, blijven meestal beperkt tot een tinteling van de lippen en jeuk in de mond, het gehemelte, de keel en soms in de oren. Dit zijn de onschuldige klachten die vallen onder de noemer “oraal allergiesyndroom”, OAS. Deze klachten verdwijnen vaak vanzelf na een korte periode. Bij een primaire allergische reactie na het gebruik van soja zijn een of meerdere bovenstaande allergie ervaringen van toepassing. 

In welke producten zit soja verwerkt?

Soja is een van de 14 allergenen die verplicht moeten worden vermeld op de ingrediëntenlijst van artikelen. Het is echter een ingrediënt dat veelvuldig wordt gebruikt in de bereiding van voedingsmiddelen zoals sojasaus, sojamelk, tempé, tofu. Daarnaast is soja een ingrediënt in onder andere brood, koekjes en vleesvervangers. Tevens wordt soja veelvuldig door de voedingsindustrie gebruikt als toevoeging in vorm van een emulgator of een eiwit-vuller. Het is goed om te vermelden dat soja onder veel verschillende namen wordt aangeduid. In veel gevallen lijkt de gebruikte naam niet of nauwelijks op de oorspronkelijke benaming. 

Hoe wordt een soja allergie vastgesteld?

Een soja allergie kan worden vastgesteld als er een duidelijke link kan worden gelegd tussen de symptomen die kunnen toegeschreven aan deze vorm van overgevoeligheid en het gebruiken van producten waarin bestanddelen van de sojaboon zijn verwerkt. Helaas is dit niet zo eenvoudig omdat de eiwitten in sojabonen zeer veel overeenkomsten hebben met eiwitten uit berkenpollen, pinda’s, erwten, lima bonen, snijbonen, tarwe, rogge en gerst. Dit kan zeer vertekenend werken bij het stellen van een goede diagnose. Ook een bloedtest zal niet direct een volledig uitsluitsel kunnen geven. 

De beste methode om een beeld te vormen of er sprake is van een soja allergie is door een symptoom dagboek in combinatie met het in kaart brengen van het eetpatroon. Op basis hiervan kan een vermoeden worden bevestigd om een verdacht voedingsstof te verwijderen uit het eetpatroon of juist in een beperkte hoeveelheid toe te voegen en de lichamelijke reactie hierop te monitoren. In geval van een soja allergie is dit best lastig gezien de flinke intensiteit van het gebruik van soja. Om hierin wegwijs te krijgen, zijn er zijn diverse kook- en receptenboeken op de markt waarin sojavrije producten in beschreven staan.

Behandelingen van een soja allergie

De meeste kinderen die last hebben van een soja allergie groeien over deze overgevoeligheid heen. In de meeste gevallen zullen ze na een aantal jaren de sojaproducten weer kunnen verdragen. Bij volwassenen is dit minder het geval. In veel gevallen blijft deze overgevoeligheid wel de kop op steken. Deze vorm van voedselallergie kan wel milder of ernstiger worden. 

Helaas zijn er geen behandelingen waarvan gebruik kan worden gemaakt bij een soja allergie. De beste methode om de overlast van de symptomen van een soja allergie te voorkomen is door het allergeen te vermijden. dit betekent dus dat een soja-vrij dieet geadviseerd wordt. Mensen met een vorm van secundaire soja allergie kunnen overigens vaak wel verwarmde sojaproducten verdragen. Ook sporen van soja kan bij deze personen vaak geen kwaad. Naast het raadplegen van een kook- of receptenboek voor een soja vrij dieet kan een arts of allergiediëtist uiteraard ook adviseren wat het beste voedingspatroon is bij een soja allergie.