Wespensteek allergie

Wespen kunnen steken als ze zich bedreigd voelen of als ze een dringende noodzaak aan voedsel (bloed) hebben. Een wespensteek is erg pijnlijk maar in veel gevallen onschuldig. Als er echter sprake is van een wespensteek allergie, kan dit zeer vervelende acute lichamelijke reacties veroorzaken. Het is dan ook van het grootste belang om hier de nodige aandacht aan te besteden.
wespensteek allergie

Allergie voor insectengif

Een wespensteek allergie (ook wel “wespenallergie” genoemd) is één van de vormen van een allergische reactie voor insectengif. Veel mensen die weten dat ze overgevoelig zijn voor insectengif, zijn bang om gestoken te worden als ze op een zomerse dag naar buiten gaan. Deze angst is ongegrond. Wespen- en bijensteek allergieën zijn goed te behandelen. Het is alleen wel van groot belang om te proberen te identificeren door welk insect de patiënt gestoken is. Dit is belangrijk om in beeld te krijgen voor welk insect deze persoon allergisch is. Het hoeft immers helemaal niet zo te zijn dat een persoon automatisch allergisch is voor zowel een bijen- als een wespensteek.

3 soorten reacties na een bijen- of wespensteek

Een steek van een bij of een wesp zal bijna altijd lichamelijke klachten veroorzaken. Het gif van het insect wordt in de huid gespoten en bevindt zich meestal in het bindweefsel. Ter hoogte van de slijmvliezen en het oogbindvlies verspreidt het gif zich veel sneller en ontstaat er een sterk uitgesproken zwelling. De klachten die veroorzaakt worden door een wespensteek zijn in de meeste gevallen binnen een kwartier na de steek merkbaar. Een lichte vorm van lichamelijke klachten als gevolg van een wespensteek (vaak zichtbaar door een zwelling en roodheid van de huid) hoeven niet direct opgevat te worden als indicatoren van een allergische reactie. De intensiteit van de klacht is hierbij de bepalende factor. Er zijn 3 soorten reacties te onderscheiden na een bijen- of wespensteek. Deze reacties geven een goede indicatie in hoeverre er sprake is van een allergische reactie:

Een lokale reactie

Bij een lokale reactie zal de steek van een wesp of bij uiteraard als zeer pijnlijk worden ervaren. De huid zal relatief snel rood kleuren rond het gebied waar de steek heeft plaatsgevonden. Tijdens de steek laat het insect wat gif achter in de huid van het slachtoffer. Ook bij niet allergische personen zal dit tot gevolg hebben dat deze plek een paar dagen zal jeuken. Deze lichamelijke klachten zullen na enige dagen weer over zijn. 

Een toxische reactie

Een wesp is in staat om bij een bedreigde situatie meerdere malen te steken. In dat geval zal er sprake zijn van een toxische reactie omdat er meer gif in de huid wordt ingespoten. Naast de bovenstaande lichamelijke reacties zal de patiënt wat vermoeider kunnen zijn, last hebben van lichte hoofdpijn, misselijkheid, verlaging van de bloeddruk en buikloop. Als een persoon veelvuldig gestoken is, is het zeker aan te raden om naar de huisarts te gaan.

Een allergische reactie op een bijen- of wespensteek

Een allergische reactie op een bijen- of wespensteek wordt ook wel anafylactische shock genoemd.Deze wespensteek allergie is niet afhankelijk van het aantal steken. De uitzonderlijk heftige reactie op insectengif kan al na een enkele steek ontstaan. De kenmerken worden al snel zichtbaar. Er ontstaat een zeer forse en pijnlijke zwelling van het lichaamsdeel. De systemische reactie dat hierop volgt zijn duidelijke symptomen van een allergie:

  • Jeuk en zwelling over het hele lichaam
  • Benauwdheid, moeite met slikken, ademen en spreken
  • Duizeligheid
  • Heftige hoofdpijnen
  • Maag-/darmklachten
  • Sterke bloeddrukdaling
  • Bewustzijnsverlies
  • Shock
  • Hartritmestoornissen       

Bij een anafylactische shock zullen de klachten vrijwel direct optreden. Deze reactie vindt plaats omdat het afweersysteem van de mens hierdoor in werking treedt. In dat geval is het van groot belang om direct medische hulp in te roepen.    

Allergisch voor een wespensteek zichtbaar na een eerdere ervaring

Een klein deel van de bevolking (geschat wordt dat 0,8 tot 5% van de Nederlanders) is allergisch voor een wespensteek. Een wespenallergie kan pas ontstaan als de betreffende persoon al eerder is blootgesteld aan insectengif. Het kan zomaar zo zijn dat de symptomen niet of nauwelijks merkbaar zijn geweest. De allergie heeft zich in dat geval wel kunnen opbouwen. Bij een tweede steek, wordt snel duidelijk dat de patiënt allergisch voor een wespensteek is geworden. De tijdsduur tussen de eerste- en tweede steek maakt hierbij geen verschil.

Hoe wordt een allergische reactie voor een bijensteek of wespensteek vastgesteld?

Een bijensteek of een wespensteek heeft in grote lijnen dezelfde gevolgen. Zowel de familie van de bij-achtigen (Apidae) zoals de honingbij en de hommel als de familie van de wespachtigen (Vespidae) zoals de sociale wesp en de hoornaar vallen onder de hymenoptera (vliesvleugeligen) waarvan alleen de vrouwtjes zullen steken. De mannelijke hymenoptera hebben geen gif apparaat en kunnen niet steken. Het gif afkomstig van de vliesvleugeligen valt onder de noemer “insectengif”.  

Er zijn twee manieren om een allergische reactie voor een bijensteek of wespensteek vast te stellen. Bij een huidtest zal er een kleine hoeveelheid gezuiverd bijen- en wespengif in de huid worden ingebracht. Uit de reactie van de huid kan een arts vaststellen voor welk gif een overgevoeligheid bestaat. Dit kan ook worden vastgesteld op basis van een analyse van een bloedmonster.

Wat te doen tegen een wespensteek allergie?

Als je allergisch bent voor een wespensteek, kun je jezelf hiervoor laten behandelen. Een allergie immunotherapie wordt ook wel “hyposensibilisatie” of “desensibilisatie” genoemd. Dit is een effectieve behandeling tegen een wespensteek allergie waarbij de patiënt ongevoelig wordt gemaakt voor deze overgevoeligheid. Bij deze immunotherapie tegen steken van wespen wordt er onderscheid gemaakt tussen een instelfase, een behandeling waarbij een patiënt oplopende concentraties wespengif toegediend krijgt, en een onderhoudsfase waarbij de patiënt om de 4 tot 6 weken de hoogste dosis krijgt ingespoten. Deze hoogste dosis komt overeen met de hoeveelheid gif die noodzakelijk is voor een afdoende bescherming tegen een toekomstige insectensteek. Bij een geslaagde kuur, wordt de kans op een allergische reactie door insectengif sterk verminderd. Omdat deze kans niet helemaal uit te sluiten is, krijgt de patiënt de beschikking over een noodpen. Deze behandeling wordt aangeboden in gespecialiseerde klinieken.